استنتاج شیوه‌های تربیت دینی در حوزه اعتقادات از طریق ماهیت دین در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب

2 استاد دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران

3 دانشیار دانشگاه تربیت مربی شهید رجایی

4 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

چکیده

در مقاله حاضر، چهار شیوه مهم تربیت دینی در حوزه اعتقادات از طریق ماهیت دین در قرآن کریم استنتاج شده است. بدین‌منظور به بررسی دو مقوله «ماهیت دین» و «شیوه‌های تربیت دینی» پرداخته‌ایم. ابتدا جهت فهم صحیح ماهیت دین در قرآن کریم، تمامی آیات مشتمل بر ریشه «د ـ ی ـ ن» مورد تفحص قرار گرفته است. سپس برای راهیابی به شیوه‌های تربیت دینی در قرآن کریم از روش استنتاجی بهره گرفته‌ایم. در روش استنتاجی با استفاده از دو مقدمه «هنجارین» و «واقع‌نگر» به «نتیجه» که شیوه تربیت دینی است، دست یافته‌ایم. در ادامه، راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوه‌های تربیت دینی تبیین شده است. برای مثال، یکی از راهکارهای قرآن کریم برای رسیدن به شیوۀ اعتقاد به جزای اعمال، بهره‌گیری مستقیم از کتب آسمانی در جهت شناخت اعمال مناسب می‌باشد. از جمله نوآوری‌های پژوهش حاضر، دستیابی به شیوه‌های تربیت دینی از طریق کشف ماهیت دین و تبیین هدف تربیتی از یکسو و استفاده از شیوه استنتاجی به عنوان روش پژوهش از سوی دیگر می‌باشد. از دستاوردهای این مقاله می‌توان در جهت ارائه الگوی نظری تربیتی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Inference of Religious Education Methods in the Field of Beliefs Through the Nature of Religion in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Mehrnaz Donboli 1
  • Khosrow Baqeri Noaparast 2
  • Sayyid Mohsen Mirbaqeri 3
  • Mahmoud Abaei Koupaei 4
1 PhD Student in Quran & Hadith Studies, Islamic Azad Univ., South Tehran Branch
2 Full professor at Faculty of Psychology and Education, Univ. of Tehran
3 Associate professor at Shahid Rajaee Teacher Training University
4 Assistant professor at Islamic Azad University, South Tehran Branch
چکیده [English]

Four important ways of religious education in the field of beliefs are inferred in this article through the nature of religion in the Holy Quran. We have examined two categories of “nature of religion” and “methods of religious education” for this purpose. All verses including the root of “د ـ ی ـ ن” (religion) have been investigated in order to properly understand the nature of religion in the Holy Quran. Then, we have benefited from the inference method to find the ways of religious education in the Holy Quran. In the inferential method, we have reached the “conclusion”, which is the method of religious education by using two premises, “normative” and “realistic”. The solutions of the Holy Quran to achieve the methods of religious education are explained in the following. For example, using the Scriptures directly to know the right actions is one of the solutions of the Holy Quran to reach the way of believing in the punishment of deeds. The achievement of religious education methods through discovering the nature of religion and explaining the purpose of education on the one hand and using the inferential method as a research method on the other hand is one of the innovations of this research. The achievements of this paper can be used to provide an educational theoretical model for formal and public education system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Religion
  • Religious education
  • Nature of religion
  • Practical inference

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، قم، اسوه، 1383 ش.
  2. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، چاپ دوم، قم، دار القرآن الکریم، 1373 ش.
  3. ابن درید ازدی بصری، ابوبکر محمد بن حسن، جَمهرة اللغه، بیروت، دار العلم للملایین، 1988 م.
  4. ابن فارس بن زکریا، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
  5. احمدی‌فر، مصطفی، و دادمحمد امیری، «روش‌های اصلاحی در تربیت اخلاقی قرآن کریم»، دوفصلنامه آموزه‌های قرآنی، سال چهاردهم، شماره 26، پاییز و زمستان 1396 ش.
  6. باقری، خسرو، «تربیت دینی در برابر چالش قرن بیست و یکم»، فصلنامه مکاتبه و اندیشه، شماره 25، تابستان 1385 ش.
  7. همو، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1389 ش.
  8. جوادی آملی، عبداللّٰه، 1390 ش.، 1392 ش.، 1396 ش. و بی‌تا، قابل دستیابی در وبگاه مؤسسه وحیانی اسراء به نشانی <http://esra.ir>.
  9. جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیروت، دار العلم للملایین، 1376 ق.
  10. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، چاپ دوم، تهران، مرتضوی، 1374 ش.
  11. زمخشری، ابوالقاسم جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تصحیح مصطفی حسین احمد، چاپ سوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407 ق.
  12. سعیدی حسینی، معصومةالسادات، فتحیه فتاحی‌زاده، و محمد عترت‌دوست، «تبیین ضرورت و چرایی توکل به خداوند متعال بر مبنای تحلیل محتوای آیات قرآن کریم»، دوفصلنامه آموزه‌های قرآنی، سال نوزدهم، شماره 36، پاییز و زمستان 1401 ش.
  13. صفیان جوزدانی، زهرا، و رضا سعادت‌نیا، «کاربست رویکرد ”ساختار شناختی“ در روش‌های آموزشی قرآن در راستای یادگیری معنادار»، دوفصلنامه آموزه‌های قرآنی، سال هجدهم، شماره 34، پاییز و زمستان 1400 ش.
  14. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374 ش.
  15. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق محمدجواد بلاغی، چاپ سوم، تهران، ناصرخسرو، 1372 ش.
  16. علوی‌نژاد، سیدحیدر، «واقع‌گرایی تربیت قرآنی از نگاه سید قطب»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، سال شانزدهم، شماره 61، بهار 1389 ش.
  17. عمر، عمر احمد، منهج التربیة فی القرآن و السنّه، دمشق، دار المعرفه، 1416 ق.
  18. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، چاپ دوم، قم، هجرت، 1409 ق.
  19. قطب، محمد، منهج التربیة الاسلامیه، ترجمه سیدمحمدمهدی جعفری، تهران، پیام، 1394 ش.
  20. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، چاپ سوم، بیروت ـ قاهره ـ لندن، دار الکتب العلمیه، 1430 ق.
  21. میر، جابر، و محمدتقی رفعت‌نژاد، «بررسی شیوه‌های تربیت اخلاقی قرآن در بعد شناختی (بینشی)»، تهران، کنگره بین‌المللی علوم اسلامی، علوم انسانی، دوره نخست، آذر 1395 ش.
  22. Sherkat, Darren E. & Christopher G. Ellison, “Recent Developments and Current Controversies in the Sociology of Religion”, Annual Review of Sociology, Vol. 25(1), 1999.
  23. von Brömssen, Kerstin, “Some ethnic Swedish students’ discourses on religion: secularism par excellence”, Journal of Religious Education, Vol. 64(2), 2016.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار