نقد رویکرد نصر حامد ابوزید در تفسیر علمی بر اساس دیدگاه آیةاللّه معرفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعة المصطفی العالمیه

2 دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی جامعة المصطفی العالمیه قم

چکیده

درباره تفسیر علمی، شرایط و ضوابط آن، دیدگاه‌ها و رویکردهای متفاوتی وجود دارد که عوامل متعددی در این اختلاف و دیدگاه‌ها نقش داشته است، ولی یکی از مهم‌ترین عوامل عبارت است از نوع نگاه مفسران به جایگاه علوم در فهم قرآن؛ به طوری که بین برخی نومعتزله مثل نصر حامد ابوزید در اثر شرایط زمانی و پیشرفت‌های علمی، نگاه جدیدی در تعامل با قرآن مطرح شده است؛ چرا که آگاهی از پیشرفت و اقتدار غرب، ایشان را واداشته با انگیزه نواندیشی، بین دین و مدرنیته سازگاری برقرار کنند و نیز بر آن داشته که رویکرد علمی را در تفسیر آیات قرآن مورد توجه قرار دهند. از این رو این دسته از دانشمندان، با توجه به اینکه که نوع نگاهشان به رویکرد تفسیر علمی اشتباه است، قائل به تأویل‌پذیری بسیاری از آیات قرآن و اثرپذیری قرآن از فرهنگ زمانه و سیلان داشتن معانی قرآن و تاریخمندی قرآن شدند و هم عملاً معیارها و ضوابط تفسیر قرآن را رعایت نکردند و اما با وجود این، داعیه نواندیشی و تفسیر علمی داشتند. با تتبع در آثار و اندیشه‌های آنان درمی‌یابیم که این نوع برداشت‌ها هم دارای آسیب‌های مبنایی و غایی بوده و هم آسیب‌های روشی را در بر دارد. اما آیةاللّٰه معرفت ضمن اینکه تفسیر علمی را موجب فهم بهتر آیات علمی می‌داند، قائل است که باید معیارهای تفسیر علمی رعایت شود و همواره بر این نکته تأکید دارد که باید از علوم قطعی استفاده کرد و با دور بودن از محاذیر تاریخمندی قرآن و تأویلات نابه‌جا در تفسیر قرآن، از آسیب‌های تفسیر علمی به دور بود.
ما در این مقاله با تطبیق بر دیدگاه و نظرات آیةاللّٰه معرفت، دیدگاه نصر حامد ابوزید را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critique of Nasr Hamed Abu Zaid’s Approach to Scientific Interpretation Based on Ayatollah Ma'rifat’s View

نویسندگان [English]

  • Hossein Alavi Mehr 1
  • Abdollah Jebreili Jelodar 2
1 Associate professor at Al-Mustafa International University
2 PhD student in Comparative Interpretation at Al-Mustafa International University
چکیده [English]

There are different views and approaches to scientific interpretation, its terms and conditions, and many factors have contributed to these differences, but one of the most important is the interpreters’ view of the place of science in understanding the Qur'an so that among some neo-Mu'tazilah, like Nasr Hamed Abu Zaid, as a result of current time and scientific developments has been given a new look at interaction with the Qur'an; Because the awareness of the successful development of the West forced them to reconcile religion and modernity with the motivation of contemplation, and intended to take a scientific approach to the interpretation of Qur'anic verses. Hence, among these scholars, considering that their approach to scientific interpretation is incorrect, Scholars have interpreted many verses of the Qur'an that the Qur'an accepted from the culture of the time and had the meanings of the Qur'an and the Qur'anic history and the standards of interpretation of the Qur'an were not practically observed, but they still had the claim of reflection and scientific interpretation. By looking at their works and thoughts, we find that these kinds of interpretations have both basic and eternal damage as well as methodological damages. But Ayatollah al-Ma'rifat while considers scientific interpretation leads to better understanding of scientific verses but the criteria for scientific interpretation must be observed, and he has always emphasized that definitive science must be used and by being far from the misplaced interpretations of Qur'anic commentary, we avoid the damages of scientific interpretation. In this essay, we criticize Nasr Hamed Abu Zaid’s viewpoint by comparative surveying Ayatollah Ma'rifat’s views.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Ma'rifat
  • Nasr Hamed Abu Zaid
  • Science
  • Scientific interpretation
  • Experimental science
  • Criticism of approach