گونه‌شناسی توجیه قرائات شاذ در «المحتسب» ابن جنّی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری

چکیده

علم قرائات از جملۀ علوم قرآنی است که غنی‌ترین میراث قرائی ـ فرهنگی را در چند سدۀ نخست هجری به خود اختصاص داده است و با رجوع به کتب فهارس می‌توان شاهد صدها اثر با این موضوع بود که در آن دوره به نگارش درآمده است. «توجیه قرائات» به عنوان فصلی مهم از این علم در گام‌های آغازین در لابه‌لای دیگر آثار قرائی نمود یافت و در اواخر قرن دوم هجری رو به استقلال نهاد. در کنار قرائات مشهوری که محل بحث و بررسی عالمان اسلامی بود، «توجیه قرائات شاذ» نیز به عنوان حوزه‌ای نوین در قرن چهارم پدیدار گشته و آثاری در این زمینه نگاشته شد. المحتسب فی تبیین وجوه شواذّ القراءات و الایضاح عنها اثر ابن جنّی از آغازین و مهم‌ترین نمونه‌های توجیه قرائات شاذ قرآنی است که در جستار پیش رو مورد مطالعه قرار گرفته است. نگارندگان با استقراء انواع توجیهات ارائه‌شده برای قرائات شاذ در این اثر، به گونه‌شناسی این توجیهات پرداخته‌اند. موارد بررسی‌شده عبارت‌اند از: توجیه بر اساس «قرائات سبعه»، «دیگر قرائات قرآنی»، «احادیث رسول اکرم»، «شعر»، «لهجه‌های قبایل عرب»، «امثال»، «قیاس» و «سیاق آیات».

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Typology of the Justification of the Perceptions in al-Mutāsab Ibn Jenni

نویسندگان [English]

  • Morteza Irvani Najafi 1
  • Morteza Salman Nezhad 2
1 Associate professor at Ferdowsi University
2 PhD student at the Quran Sciences & Hadith
چکیده [English]

The science of reading is one of the Qur'anic sciences which has the richest cultural heritage in the first few centuries of the Hijra, and by referring to the texts of Fahars, hundreds of works can be seen with the subject that was written at that time. The “justification of readings” became an important chapter in this science in the early stages of other works of art and became independent at the end of the 2nd century AH. Along with the famous remarks that were discussed by the Islamic scholars, “justification of the reading of the incantations” appeared as a new field in the fourth century, and works were written on this subject. Al-Muhtasab by Ibn Jenni is one of the first and most important examples of the justification of the Quranic readings, which has been studied in the leading research. The author, with the induction of the various types of justifications presented for the purpose of reading this work, has typified these justifications. Examined cases include: justification based on “Bible readings”, “other Quranic readings”, “Hadith of Prophet Muhammad (PBUH)”, “poetry”, “Arabic dialects”, “likenesses”, “analogies” and “scriptures”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • Justification of the rewards
  • Qaza'at
  • Al-Muhtasab
  • Ibn Jenni
  • Ibn Mujahid