تحلیل انتقادی شبهات کتاب «نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت» پیرامون زبان قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانش‌آموخته مقطع دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در سال‌های اخیر، برخی نویسندگان دگراندیش از جمله نویسنده کتاب نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت، با ادبیاتی رادیکال و بنیادی به ارائه سؤالاتی انتقادی و شبهاتی نوین پیرامون مباحث زبان قرآن کریم پرداخته‌اند. این مقاله با اتخاذ رویکرد تحلیلی ـ انتقادی، علاوه بر دفع شبهات زبان قرآنی مستشکل، لایه‌های پنهان ابعاد ماهوی زبان قرآنی را نیز آشکار می‌سازد. این شبهات را می‌توان در سه محور مجزا از هم ارزیابی کرد. در بخش نخست به مباحثی چون «خلط میان زبان لغوی و فرهنگی قرآن»، «عدم مرزبندی میان مخاطبان نخستین و مخاطبان سده‌های پسین»، «زمان و مکان نزول به‌مثابه ظرف پیام الهی»، «تناسب میان "زبان رسولان" و "پیام‌های فراقومی آنان"»، «فرستادن رسولان الهی برای تمامی اقوام» و «توأمان بودن تحدی با عربیت قرآن و امکان بهره‌جویی از ترجمه آن» بایستی توجه کرد. پاسخ‌های تفصیلیِ بخش دوم نیز ذیل عناوین «عدم امکان بهره‌مندی از ترجمه قرآن برای همگان»، «تنافی نداشتن نارسایی ترجمه‌ها با درک اعجاز قرآنی» و «زمان‌بر بودن آموزش و فراگیری زبان عربی قرآن» قابل بازجستن است. در محور پایانی هم به پاسخ‌هایی چون «امکان تخصیص‌پذیری قواعد عام»، «تناسب معجزه با فنون پیشرفته زمان» و «نسبی بودن مقایسه زبان‌ها» بسنده نموده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Critical Analysis of the Misgivings of the Book “A Critical Review of the Theoretical Fundamentals of Prophecy” on the Language of the Quran

نویسندگان [English]

  • Hamid Qorbanpour Lafmejani 1
  • Hossein Jeddi 2
1 Assistant prof., Dept. of Quran & Hadith Sciences, Univ. of Guilan, Rasht, Iran
2 PhD graduated from Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

In recent years, some dissident authors, including the author of A Critical Review of the Theoretical Fundamentals of Prophecy have presented critical questions and new misgivings about the topics of the language of the Holy Quran by radical and fundamental literature. This article emphasizes a critical analytical approach, in addition to repelling the misgivings of the Quranic language of the questioner and also reveals hidden layers of substantive aspects of Quranic language. These misgivings can be evaluated in three separate aspects. In the first section: To topics such as “Confusion between the lexical and cultural language of the Quran,” “the lack of boundaries between the first audience and the audiences of the later centuries” and “the time and place of revelation as a container of Divine message” and “the correspondence between the language of the messengers” and “their transnational messages” and “sending of the divine messengers to all nations” and “the coexistence of taḥaddī (Arabic: تحدّی) or the challenge of the Quran with the Arabism of the Quran and the possibility of taking advantage of its translation”. The detailed answers of the second part can also be found under the headings “the impossibility of benefiting from the translation of the Quran for everyone,” “the inadequacy of translations cannot be reconciled with the understanding of the inimitability of the Quran” (Arabic: إعجاز, ʾiʿjāz), “the time-consuming nature of teaching and learning the Arabic language of the Quran” can be found. In the final aspects, we finish the issue with answers such as “possibility of the ability of the allocation of general rules,” “proportion of miracle with advanced techniques of time,” “relativity of comparison of languages”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic misgivings
  • Quranic language
  • Arab people
  • World language
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه، گردآوری ابوالحسن محمد بن حسین موسوی (شریف رضی)، تحقیق صبحی صالح، قم، هجرت، 1414 ق.
  3. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1408 ق.
  4. ایازی، محمدعلی، قرآن و فرهنگ زمانه، رشت، کتاب مبین، 1378 ش.
  5. باقوری، احمد حسن، تأثیر قرآن بر زبان عربی، ترجمه مهدی خرمی، سبزوار، انتظار، 1381 ش.
  6. جدی، حسین، تبیین مبانی نظام‌واره معنایی قرآن کریم، رساله دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، 1400 ش.
  7. جوادی آملی، عبداللّٰه، پیامبر رحمت، تحقیق محمدکاظم بادپا، قم، اسراء، 1385 ش.
  8. جوادی آملی، عبداللّٰه، تفسیر موضوعی قرآن کریم (جلد 1: قرآن در قرآن)، تحقیق محمد محرابی، قم، اسراء، 1388 ش.
  9. حاجی‌ابوالقاسم دولابی، محمد، فراعصری بودن قرآن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1397 ش.
  10. حکیم، سیدمحمدباقر، علوم قرآنی، ترجمه محمدعلی لسانی فشارکی، تهران، تبیان، 1378 ش.
  11. خوش‌منش، ابوالفضل، «قرآن کریم و زبان عربی»، دوفصلنامه پژوهش‌های قرآن و حدیث، سال پنجاه و یکم، شماره 2، پاییز و زمستان 1397 ش.
  12. زارع ارنانی، محمد، بررسی جاودانگی قرآن با تأکید بر نقد شبهه تاریخمندی آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشدِ آشنایی با منابع اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم، 1393 ش.
  13. زکوی، علی، «مقدمه‌ای بر راز عربی بودن قرآن از زبان قرآن»، دوفصلنامه الهیات قرآنی، سال اول، شماره 1، پاییز و زمستان 1392 ش.
  14. سوسور، فردینان‌دو، دوره زبان‌شناسی عمومی، ترجمه کورش صفوی، تهران، هرمس، 1382 ش.
  15. سیدی، سیدحسین، «تأثیر قرآن بر زبان عربی»، دوماهنامه کیهان اندیشه، سال هشتم، شماره 43، مرداد و شهریور 1371 ش.
  16. سیوطی، ابوالفضل جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الاتقان فی علوم القرآن، تحقیق فوّاز احمد زمرلی، چاپ دوم، بیروت، دار الکتاب العربی، 1421 ق
  17. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  18. عرب‌صالحی، خداخواست، «شرطی‌های کاذب المقدم و تاریخمندی قرآن»، فصلنامه کتاب نقد، شماره 49، زمستان 1387 ش.
  19. فراستخواه، مقصود، «قرآن، آرا و انتظارات گوناگون»، فصلنامه دانشگاه انقلاب، شماره 110، تابستان و پاییز 1376 ش.
  20. قرائی سلطان‌آبادی، احمد، «بررسی آموزه تحدی قرآن با حوزه مطالعات نشانه‌شناسی متن»، فصلنامه مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، سال دوم، شماره 1، بهار 1397 ش.
  21. معرفت، محمدهادی، تلخیص التمهید، قم، التمهید، 1433 ق.
  22. معرفت، محمدهادی، شبهات و ردود حول القرآن الکریم، قم، ذوی‌القربی، 1430 ق.
  23. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1374 ش.
  24. نیکویی، حجت‌اللّٰه، نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت، نسخه الکترونیکی، 1394 ش.
  25. واعظی، احمد، نظریه تفسیر متن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392 ش.
  26. Clarke, David S., Principles of Semiotic, London & New York, Routledge & Kegan Paul, 1987.