واکاوی قدرت نرم قرآن به مثابه گونه‌ای از اعجاز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه علوم قرآن و حدیث،دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

قدرت نرم قرآن در تأثیرگذاری بر جان آدمیان، که از وجوه اعجازیِ مستقل قرآن یا زیرمجموعه اعجاز بیانی آن است، بیانگر تأثیری خارق‌العاده بر روح و جسم انسان است تا حدی که ـ بنا بر حکایات منقول‌ـ سبب گریاندن بسیار شدید، مدهوش ساختن و کشتنِ مستمعان شده است. این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی و با تأکید بر قتلی القرآنِ ثعلبی ـ‌که حکایات آن، ارتباط مستقیم با قدرت نرمِ تأثیرگذارانه قرآن داردـ این قدرت نرم قرآن را بررسی کرده است. نتیجه آنکه مؤلفه‌های «تأثیر ذاتی آیات قرآن»، «تلاوت آهنگین و خلوص نفس تالی» و «ظرفیت و قابلیت مستمع»، در این قدرت نرم نقش ایفا می‌کنند، اما مٶلفه‌های تلاوت آهنگین، خلوص نفس و ظرفیت مستمع، در حکم تقویت‌کننده عنصر اصلی ـ یعنی قرآن‌ـ هستند که بدون آن‌ها نیز تأثیر قرآن می‌تواند به قوت خود باقی باشد؛ چرا که قرآن ساختار آهنگینی دارد که با صدای حزین یا زیبا، از بُعد جلالی و جمالی بر مستمعان و تالیان خود تأثیر می‌گذارد؛ آن هم تأثیری که با قدرتِ مؤثرات مشابه آن قابل مقایسه نیست و این تأثیر نیز بیشتر در بُعد جلالی و افکندن خوف و خشیت نمود دارد و تأثیر جمالی علاوه بر آنکه خود مستقلاً عمل می‌کند، زمینه را برای تدبر در قرآن و تأثیرگذاری از بُعد جلالی نیز آماده می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of the Soft Power of the Holy Quran as a Type of Miracle

نویسندگان [English]

  • Zahra Ebrahimi Muhammadieh 1
  • Sayyed Muhammad Ali Ayazi 2
  • Jafar Nekounam 3
1 A PhD student in the Quran Sciences & Hadith
2 Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
3 Associate professor at Department of Quranic and Hadith Sciences, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom , Qom, Iran
چکیده [English]

The soft power of the holy Quran in his impact on men’s soul which is of the independent miracle aspect of the holy Quran or a subset of its rhetorical miracle shows a phenomenal impact on human soul and body that according to the narrative anecdotes it has caused to shed tear intensely, dumbfounded and killing the listeners. This paper with analytic-descriptive method and with emphasizing al-Thaʿlabī’s Qatlā al-Quran (قتلی القرآن ثعلبی) which has a direct relationship with the effective (influential) soft power of the holy Quran has studied the soft power of the holy Quran. The result is the components of the essential effect of the holy Quran, recitation of the holy Qur'an according to melodic modes and purity in reciters’ self (nafs) and the capacity and capability of the listener in this soft power have role in this soft power. But the components of the melodic recitation of the holy Quran, purity in reciters’ self (nafs) and the capacity and capability of the listener are to strengthen the main element i.e. the holy Quran that without them the influence of the holy Quran can still remain in effect because the holy Quran has a melodic structure that with the mournful voice or beautiful voice from the majestic and beautiful dimension influences on the listeners and reciters that it is incomparable with the power of the similar effects and this effect appears from the side of the majestic dimension and stablishing fearing and in awe of Allah and the beautiful effect besides acting independently prepares back ground for thinking carefully and deeply about the holy Quran and its effectiveness from the majestic dimension, too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The soft power of the holy Quran
  • Effective miracle
  • Qatlā al-Qurʾān (قتلی القرآن ثعلبی )
  • al-Thaʿlabī’(ثعلبی )

مراجع

  1. قرآن مجید، ترجمه حسین انصاریان، تهران، اسوه، 1385 ش.
  2. آیتی، محمدابراهیم، تاریخ پیامبر اسلام، تهران، دانشگاه تهران، 1378 ش.
  3. ابن اثیر جزری، عزالدین ابوالحسن علی بن محمد،اللباب فی تهذیب الانساب، بیروت دار صادر، 1414 ق.
  4. ابن تیمیة الحرّانی، تقی‌الدین ابوالعباس احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام، مقدمة فی اصول التفسیر، بیروت، دار مکتبة الحیاة، بی‌تا.
  5. ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، کتاب الموضوعات، مدینه، چاپ عبدالرحمان بن محمد عثمان، 1388 ق.
  6. ابن حجر عسقلانی، شهاب‌الدین ابوالفضل احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415 ق.
  7. همو، تهذیب التهذیب، بیروت، دار الفکر، 1404 ق.
  8. ابن هشام، عبدالملک بن هشام، زندگانی محمد‹ پیامبر اسلام؛ ترجمه السیرة النبویه، ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی، قم، کتابچی، 1375 ش.
  9. ابوشهبه، محمد بن محمد، الاسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفسیر، بیروت، دار الجیل، 1413 ق.
  10. احمد یوسف، محمد عطا، «البحوث و الدراسات: الاعجاز التأثیری للقرآن الکریم (دراسة تاریخیة و تطبیقیة من القرآن و السیرة النبویة)»، مجلة الشریعة و الدراسات الاسلامیه، شماره 36، شعبان 1419 ق.
  11. اسکولز، رابرت، عناصر داستان، ترجمه فرزانه طاهری، چاپ پنجم، تهران، نشر مرکز، 1393 ش.
  12. اسمیت، ادوارد ای.، و همکاران، زمینه روان‌شناسی هیلگارد، ترجمه حسن رفیعی و محسن ارجمند، تهران، ارجمند، 1388 ش.
  13. اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، تحقیق و نگارش مهدی شکرالهی، قم، مٶسسه اشراق و عرفان، 1396 ش.
  14. ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422 ق.
  15. همو، قتلی القرآن، تحقیق ناصر محمد المنیع، ریاض، مکتبة العبیکان، 1429 ق.
  16. همو، مفسرو شرق العالم الاسلامی فی اربعة القرون الهجریة الاولی، چاپ نسخه خطی مقدمه ثعلبی در کتاب الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، عکا، چاپ ایزایا گولدفولد، 1984 م.
  17. جلالی کندری، سهیلا، و فرشته معتمد لنگرودی، «ماهیت و ساختار اعجاز قرآن در نظام اندیشگانی خطّابی و جرجانی»، سراج منیر، سال هفتم، شماره 24، پاییز 1395 ش.
  18. جواهری، سیدمحمدحسن، «بررسی نظریه خطّابی درباره اعجاز تأثیری قرآن کریم»، قبسات، سال نوزدهم، شماره 73، پاییز 1393 ش.
  19. حکیمی، محمدرضا، محمد حکیمی، و علی حکیمی، الحیاة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380 ش.
  20. خطّابی، ابوسلیمان حمد بن محمد، بیان اعجاز القرآن، تحقیق محمد خلف‌اللّٰه و محمد زغلول سلام، مصر، دار المعارف، بی‌تا.
  21. داد، سیما، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ پنجم، تهران، مروارید، 1390 ش.
  22. ذهبی، محمدحسین، الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث، چاپ دوم، دمشق، لجنة النشر فی دار الایمان، 1405 ق.
  23. رمّانی، ابوالحسن علی بن عیسی، النکت فی اعجاز القرآن، تصحیح محمد خلف‌اللّٰه و محمد زغلول سلام، مصر، دار المعارف، بی‌تا.
  24. زمخشری، جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407 ق.
  25. سعدی شاهرودی، محمدجواد، «آهنگ قرائت قرآن کریم از دیدگاه حکمت و عرفان»، قبسات، سال هفتم، شماره 23، دی 1381 ش.
  26. سعیدی روشن، محمدباقر، معجزه‌شناسی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1379 ش.
  27. سمعانی، ابوسعد عبدالکریم بن محمد بن منصور تمیمی، الانساب، بیروت، دار الجنان، 1408 ق.
  28. سیدی، سیدحسین، سیر تاریخی اعجاز قرآن، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392 ش.
  29. سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، قم، کتابخانه آیةاللّٰه مرعشی نجفی، 1404 ق.
  30. همو، تاریخ الخلفاء، بی‌جا، مکتبة نزار مصطفی الباز، 1425 ق.
  31. شرف‌الدین محمد بن عبداللّٰه بن عمر، خلاصه سیرت رسول اللّٰه، مقدمه و تصحیح اصغر مهدوی و مهدی قمی‌نژاد، تهران، علمی و فرهنگی، 1368 ش.
  32. شولتز، دوان پی‌.، نظریه‌های شخصیت، ترجمه یوسف کریمی و همکاران، تهران، ارسباران، 1990 م.
  33. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، قم، اسلامی، 1374 ش.
  34. همو، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417 ق.
  35. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372 ش.
  36. طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دار التراث، 1387 ق.
  37. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الامالی، قم، دار الثقافه، 1414 ق.
  38. عباسی، حبیب‌اللّٰه، و صدیقه پوراکبر کسمایی، سماع قرآن و کشته‌های آن، تهران، سخن، 1390 ش.
  39. عباسی، مهرداد، ابواسحاق ثعلبی و روش وی در تفسیر قرآن، رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، 1386 ش.
  40. فرید وجدی، محمد، دائرة معارف القرن العشرین، چاپ سوم، بیروت، دار المعرفه، 1971 م.
  41. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، تفسیر الصافی، چاپ دوم، تهران، مکتبة الصدر، 1415 ق.
  42. قاضی ابرقوه، رفیع‌الدین اسحاق بن محمد همدانی، سیرت رسول اللّٰه، تهران، وزارت ارشاد، 1373 ش.
  43. قمی نیشابوری، نظام‌الدین حسن بن محمد بن حسین، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416 ق.
  44. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  45. گرین، ویلفرد، لی مورگان، اِرل لِیبِر، و جان ویلینگهَم، مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، چاپ پنجم، تهران، نیلوفر، 1391 ش.
  46. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1404 ق.
  47. مصطفی خلیل، مصطفی سعید، الاعجاز التأثیری للقرآن الکریم و اثره فی الدعوة الی اللّٰه تعالی، قاهره، شرکة اجالینا للنشر و التوزیع، 1430 ق.
  48. واعظی کاخکی، محمدرضا، خواص و فضیلت آیات قرآن کریم، نسخه الکترونیکی، بی‌تا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار