روش قرآن در ترغیب به عمل صالح از طریق تقویت انگاره‌های اعتقادی (مطالعه موردی تأثیر خداباوری بر صفح)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی

2 دانشجوی دکتری رشته مبانی نظری اسلام دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

یکی از اصول مهم در تحلیل رفتارهای انسان، توجه به مبادی آن‌ها یعنی اعتقادات و باورهاست. به همین دلیل، یکی از روش‌های قرآن برای انجام دستورات الهی، تقویت انگاره‌های اعتقادی است. قرآن برای تنظیم حیات اجتماعی مسلمانان، احکام و دستورات فراوانی دارد که یکی از آن‌ها صفح ـ‌گذشت و بخشش از لغزش دیگران با بزرگواری و خوشرویی‌ـ است. مسئله تحقیق حاضر این است که خداوند برای ترغیب مسلمانان به صفح، کدام انگاره‌های اعتقادی را تقویت کرده و این انگاره‌ها با چه تحلیلی به صفح ارتباط پیدا می‌کنند. بر اساس آموزه‌های قرآنی، اعتقاد به قدرت بی‌پایان خداوند، موانع روان‌شناختی صفح مانند حس انتقام‌جویی و احساس خواری و ذلت را از میان برمی‌دارد. اعتقاد به خالقیت و علم الهی موجب پذیرش درونیِ حکم الهی در مورد صفح از آن‌هایی که ظلمی بر آن‌ها روا داشته‌اند، می‌شود. همچنین باور به غفران و رحمت خداوند موجب تشویق مؤمنان و احساس خداگونگی در صورت گذشت کریمانه از دیگران می‌شود. این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای در منابع قرآنی و تفسیری انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Holy Quran Method to Encourage for Right Act through Strengthening the Belief Concepts; Case Study of the Impact of Theism on Forbearance

نویسندگان [English]

  • Gholam Hussein Gerami 1
  • Narges Jafari 2
1 Assistant Professor, Department of Theoretical Foundations of Islam, Islamic Maaref University
2 A PhD student in the Theoretical Principles of Islam, Islamic Maaref University
چکیده [English]

One of the essential principles in analyzing human conducts is paying attention to their Foundations i.e. beliefs and faith. Therefore, one of the holy Quran methods for exercising divine commands is to strengthen the belief concepts. The holy Quran has many ordinances and commands for arranging the Muslims’ social life that one of them is forbearance and forgiveness for other wrongs (faults) with honour and cheerfulness. The research issue is which belief concepts God has strengthened for encouraging Muslims to forbearance (Arabic: صفح) and with what analysis these concepts connect to forbearance. Based on the Quranic teachings belief to the ultimate power of God removes psychological barriers of forbearance such as vengeance, humiliation. Faith in God’s power in creation (the Creator) and the divine science results the inner acceptance of the divine ordinance about forbearance for those who are abused. Also, belief in God’s forgiveness and mercy makes the believers be encouraged and felt Godlikeness at the circumstance of the noble forgiveness. This paper with analytic-descriptive analysis and based on the library studies in the exegetic and Quranic sources has been performed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The educational method
  • Faith in God
  • Forbearance (Arabic: صفح)
  • Quran
  • Power
  • Creation (the Creator)
  • Forgiveness

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
  2. ابن عاشور، محمدطاهر، تفسیر التحریر و التنویر، تونس، الدار التونسیة للنشر، 1984 م.
  3. ابن منظور افریقی مصری، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، تحقیق جمال‌الدین میردامادی، چاپ سوم، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
  4. ابوالحسن تنهایی، حسین، و شمسی خرمی، «بررسی رابطه جامعه‌شناختی باورهای دینی و سبک زندگی بر اساس نظریه و روش گافمن، مطالعه موردی کرمانشاه، سال 1388»، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال سوم، شماره 6، بهار 1389 ش.
  5. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1408 ق.
  6. ثقفی تهرانی، محمد، روان جاوید در تفسیر قرآن مجید، چاپ دوم، تهران، برهان، 1398 ق.
  7. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، تحقیق و تصحیح احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار العلم للملایین، 1376 ق.
  8. حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنی عشری، تهران، میقات، 1363 ش.
  9. حسینی واسطی زبیدی، سیدمحمدمرتضی بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الهدایه، 1414 ق.
  10. حسینی همدانی، سیدمحمد، انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران، لطفی، 1380 ش.
  11. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، بیروت ـ دمشق، دار العلم ـ الدار الشامیه، 1412 ق.
  12. رفعت‌جاه، مریم، و زینب وفادار، «سبک زندگی و نسبت آن با هویت دینی»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ـ فرهنگی، دوره سوم، شماره 2، پاییز 1393 ش.
  13. زمخشری، جاراللّٰه محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دار الکتاب العربی، 1407 ق.
  14. شریفی، احمدحسین، سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، به سفارش مرکز پژوهش‌های علوم اسلامی، تهران، صدرا، آفتاب توسعه، 1390 ش.
  15. شعرانی، ابوالحسن، نثر طوبی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1357 ش.
  16. صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغه، تحقیق محمد آل یس، بیروت، عالم الکتب، 1414 ق.
  17. صدوق، محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، الامالی، تهران، کتابچی، 1378 ش.
  18. طالقانی، سیدمحمود، پرتوی از قرآن، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1362 ش.
  19. طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374 ش.
  20. طبرسی، امین‌الاسلام ابوعلی فضل بن حسن، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1412 ق.
  21. همو، ترجمه تفسیر مجمع البیان، تهران، فراهانی، بی‌تا.
  22. همو، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1382 ش.
  23. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی اشکوری، چاپ سوم، تهران، المکتبة المرتضویه، 1375 ش.
  24. طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  25. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، چاپ دوم، تهران، اسلام، 1369 ش.
  26. فخرالدین رازی، ابوعبداللّٰه محمد بن عمر، التفسیر الکبیر؛ مفاتیح الغیب، چاپ سوم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420 ق.
  27. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، هجرت، 1409 ق.
  28. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415 ق.
  29. قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1388 ش.
  30. قرشی، سیدعلی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت، 1375 ش.
  31. همو، قاموس قرآن، چاپ ششم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1371 ش.
  32. کاشانی، ملافتح‌اللّٰه بن شکراللّٰه، تفسیر کبیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، بی‌تا.
  33. کاشفی، کمال‌الدین حسین بن علی، مواهب علّیه یا تفسیر حسینی، به اهتمام شاه‌ولی‌اللّٰه احمد بن عبدالرحیم، سراوان، کتابفروشی نور، بی‌تا.
  34. گرامی، غلامحسین، و نرگس جعفری، «بررسی آیات انفاق، با رویکرد انگیزشی در تفسیر المیزان»، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال دهم، شماره 40، زمستان 1398 ش.
  35. مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهارŒ ، تحقیق سیدجواد علوی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، بی‌تا.
  36. مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، قم، بوستان کتاب، 1378 ش.
  37. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1383 ش.
  38. مهدوی کنی، محمدسعید، دین و سبک زندگی، تهران، دانشگاه امام صادق‰ ، 1386 ش.
  39. نیازی، محسن، و محمد کارکنان نصرآبادی، «بررسی رابطه بین میزان دینداری و سبک زندگی شهروندان، مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان در سال 1390»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 16، پاییز 1392 ش.
  40. Bourdieu, Pierre, Distinction: A Social Critigue of the Judgement of Taste, London, Routledge, 2013.
  41. Chin, Jean Lau (Ed.), Diversity in Mind and in Action, London, Oxford, 2009.
  42. Krieger, Jesse, Lifestyle Entrepreneur, New York, Morgan James, 2014.
  43. Mead, Jean & Ruth Nason, How do the beliefs of Christians influence their actions?, London, Evans Brothers, 2008.
  44. Moonie, Neil & Kip Chan Pensley & Beryl Stretch & Caroline Price (Eds.), Health and Social Care, London, Oxford, 2000.
  45. Walters, Glenn D., Lifestyle Theory: Past, Present & Future, New York, Nova Sciene Publishers, 2006.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار