تأویل‌های تمثیلی تاریخی و تخیلی از قصۀ آدم در تفاسیر برگزیده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

قصۀ آدمu در چند سوره از قرآن کریم بیان شده است. به طور کلی دو تفسیر از قصۀ آدم بیان شده است. اول تفسیر تاریخی، حقیقی و واقع‌گرایانه و دوم تفسیر تمثیلی. تفسیر تمثیلی به اَشکال مختلفی مانند فلسفی، علمی و تکوینی بیان شده است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا تفاسیر تمثیلی با تاریخی بودن قصۀ آدم سازگار است و یا به نفی تاریخی‌نگری می‌انجامد؟ در این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و بر اساس داده‌ها و اطلاعات حاصل از مطالعات کتابخانه‌ای نگاشته شده است، از میان تفاسیر فلسفی دو نمونۀ شاخص انتخاب شده است: تفسیر ابن عربی و ملاصدرا. از تفاسیر علم‌گرا نیز تفسیر المنار. تفسیر ابن عربی و ملاصدرا قصۀ آدم را بر نفس انسان تطبیق داده است که با آدم تاریخی جمع‌پذیر است. اما تفسیر المنار با حقیقت‌گرایی و تاریخی بودن سازگاری ندارد. در تفسیر المیزان و تسنیم بعضی از مقاطع قصۀ آدم به صورت تمثیل تکوینی یاد شده است. امتیاز این دو تفسیر نسبت به تفاسیر قبلی یکی در مستدل بودن تأویل تمثیلی است و دیگری در حقیقت و واقعیت داشتن تمثیل.

کلیدواژه‌ها

موضوعات