حورالعین؛ همسران مردان بهشتی یا همنشینان بهشتیان؟

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

در عرف مسلمانان، «حورالعین» به‌عنوان همسران بهشتی بسیار زیبا و جوان مطرح است و در زمره نعمت‌هایی شمرده می‌شود که برخی آن را به‌عنوان جنس مؤنث و مخصوص مردان بهشتی دانسته‌اند و گروهی اعتقاد دارند، هم دارای جنس مؤنث بوده و هم مذکر، که هم مردان مؤمن و هم زنان مؤمن از آن متنعم می‌شوند و اختصاص آن به یک گروه از بهشتیان و محروم دانستن گروه دیگری از آن، دور از انتظار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، از دریچه آیات و روایات به بررسی جنسیت حورالعین پرداخته و با نقد و بررسی چهار نظر موجود راجع به جنسیت حورالعین به این نتیجه رسیده که با توجه به واژه‌شناسی و کاربردهای قرآنی و روایی، سیاق و شواهد موجود، جنسیت در مورد حورالعین مطرح نیست و تزویج با حورالعین به معنای هم‌نشینی و قرین بودن با آن‌هاست و حورالعین پاداش همه مؤمنان اعم از زن و مرد است. همچنین در قرآن علاوه بر حورالعین، زنان بهشتی نیز هستند که ویژگی‌های منحصربه‌فردِ خود را دارند و مهم‌ترین نکته‌ای که در این راستا وجود دارد عدم دقت مفسران و مترجمان در تفاوت قائل نشدن بین حورالعین و زنان بهشتی است، چه این‌که اوصاف مطرح‌شده برای این زنان را برای حورالعین در نظر گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Hūr al-'Ayn: Wives of the Men of Paradise or Companions of the Blessed?

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sharifi 1
  • Mohammad Taqi Golmohammadi Shouraki 2
1 Corresponding Author, Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Yazd University, Yazd, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Yazd University, Yazd, Iran
چکیده [English]

Among Muslim laypeople, hūr al-'ayn is commonly perceived as very beautiful and youthful wives in Paradise, regarded as one of the blessings bestowed upon the righteous. Some interpret hūr al-'ayn as exclusively female beings meant for the men of Paradise, while others believe they exist in both female and male forms, enjoyed by both believing men and women. The notion that hūr al-'ayn should be restricted to one group of the blessed and denied to another is considered unlikely. This study employs a descriptive-analytical method to investigate the gender of hūr al-'ayn through the lens of relevant Quranic verses and narrations. By critically examining four prevailing views regarding their gender, it concludes that, given the lexical analysis, Quranic and hadith usage, context, and supporting evidence, the concept of gender does not apply to hūr al-'ayn. The term tazwīj (often translated as ‘marriage’ or ‘spousal relationship’) with hūr al-'ayn signifies companionship and being conjoined with them. Thus, hūr al-'ayn constitute a reward for all believers, both female and male alike. Additionally, the Quran distinguishes hūr al-'ayn from other women of Paradise who have their own unique features. A major observation highlighted is the lack of precision among commentators and translators who often conflate hūr al-'ayn with the women of Paradise by attributing descriptions meant for the latter to the former.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hūr al-ʿAyn
  • Women of Paradise
  • Heavenly Blessings
  • Nikāḥ (Marriage)
  • Tazwīj (Spousal Relationship)
  • Companionship
  1. قرآن کریم.
  2. ابراهیمی، ابراهیم؛ دسترنج، فاطمه. (1402ش). «بررسی تطبیقی رویکردهای قرآنی آمنه ودود و عایشه بنت‌الشاطی». آموزه‌های قرآنی، (20)37، ص3-28. https://doi.org/10.30513/qd.2022.2671.1551
  3. آقایی، سیدعلی؛ مرادنژاد، علیرضا. (1393ش). «حور/حوری»، در: دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
  4. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1362ش). الخصال. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.‏
  5. ابن‌بابویه. محمد بن علی. (1396ق). فضائل الأشهر الثلاثة. قم:کتابفروشی داوری.
  6. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دار الشریف الرضی.
  7. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1413ق). من لا یحضره الفقیه‏. قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  8. ابن‌طاووس، على بن موسى‏. (1409ق). إقبال الأعمال. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  9. ابن‌فارس، احمد. (1358ش). معجم مقاییس اللغه. بیروت: دار الفکر.
  10. ابن‌فهد، احمد بن محمد حلی. (1407ق). عدة الداعی و نجاح الساعی. قم: دار الکتب الاسلامیه.
  11. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
  12. برقی، احمد بن محمد بن خالد. (1371ق). المحاسن. قم: دار الکتب الاسلامیه.
  13. ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم‏. (1422ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  14. جرار، ماهر. (1388ش). «حورالعین»، (ترجمۀ محمدحسن زمانی و سرور حسینی ). قرآن‌پژوهی خاورشناسان (قرآن و مستشرقان)، (4)6، ص163-180.
  15. جوادی آملی، عبدالله. (1394ش). تفسیر سوره دخان، جلسه 17، 02/12/94/ https://javadi.esra.ir
  16. حاجی‌احمدی، محمود. (1387ش). «بهشت و پاداش زنان». اندیشۀ دینی، (8)26، ص45-64.  https://doi.org/10.22099/jrt.2013.1285
  17. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت(ع).
  18. حسینی، سید ابراهیم؛ گروه محققان. (1396ش). پرسش و پاسخ‌های دانشجویی؛ شخصیت و حقوق زن. قم: معارف.
  19. حسینی شاه‌عبدالعظیمی، حسین بن احمد. (1364ش). تفسیر اثنی عشری. تهران: میقات.
  20. رازی، ابوالفتوح حسین بن علی. (1408ق). روض‌الجنان و روح‌الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی.
  21. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1383ش). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، (مترجم: غلامرضا خسروی حسینی). تهران: المکتبة المرتضویه.
  22. رستگار جویباری، یعقوب‌الدین. (1413ق). بصائر. قم: الاسلامیه.
  23. زبیدی، محمد مرتضی حسینی. (1385ق). تاج العروس فی شرح القاموس. بیروت: دار الهدایه.
  24. سیوطی، عبدالرحمن. (1404ق). الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور. قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
  25. شحرور، محمد. (2006م). الکتاب و القرآن؛ قراءة معاصرة. بیروت: شرکة المطبوعات للتوزیع و النشر.
  26. شعاری شعار، سید محمد. (1386ش). حور العین، زیباروی بهشتی. تهران: لاهوت.
  27. شعیری، محمد بن محمد. (بی‌تا). جامع الأخبار. نجف: مطبعة حیدریه.
  28. صادقی تهرانی، محمد. (1365ش). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
  29. صدر، سید موسی. (1380ش). «فلسفۀ مردانه بودن گفتمان قرآنی». پژوهش‌های قرآنی، (7)25، ص112-131.
  30. طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دار العلم.
  31. طبرسی، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  32. طبری، محمد بن جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
  33. طریحی، فخرالدین. (1375ش). مجمع البحرین و مطلع النیّرین. تهران: مرتضوی.
  34. طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربى‏.
  35. طوسى، محمد بن حسن. (1411ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: فقه الشیعه.
  36. طیب اصفهانی، عبدالحسین. (1378ش). اطیب البیان. تهران: انتشارات اسلام.
  37. . عطارباشی، سید حسن؛ قدرتی، رضا. (1397ش). پنجمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزۀ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران (با رویکرد فرهنگ مشارکتی)، تهران.
  38. عروسى حویزى، عبدعلى بن جمعه‏. (1415ق). تفسیر نور الثقلین‏. قم: اسماعیلیان.
  39. فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). التفسیر الکبیر. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  40. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1408ق). کتاب العین. قم: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
  41. فضل‌الله، سید محمدحسین. (1419ق). من وحی القرآن. بیروت: دار الملاک.
  42. فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق). الصافی. تهران: انتشارات الصدر.
  43. قرطبی، ابوعبدالله. (1364ش). الجامع لأحکام قرآن. تهران: ناصرخسرو.
  44. قمی، علی بن ابراهیم. (1404ق). تفسیر القمی. قم: دار الکتاب.
  45. قمی، شیخ عباس. (1376ش). مفاتیح الجنان. تهران: نشر دانش.
  46. کاشانی، ملافتح‌الله. (1336ش). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. تهران: کتابفروشى محمدحسن علمى.‏
  47. کریمی‌نیا، مرتضی. (1382ش). مسئلۀ تأثیر زبان‌های آرامی و سریانی در زبان قرآن. نشر دانش، شماره 110، ص 45 تا 56 .
  48. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  49. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  50. مصطفوی، حسن. (1368ش). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‌. تهران‌: وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی‌.
  51. مکارم شیرازی، ناصر. (1374ش). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
  52. میبدی، رشیدالدین. (1371ش). کشف الاسرار و عدة الابرار. تهران: امیرکبیر.
  53. نوری، حسین بن محمد. (1408ق). مستدرک الوسائل. قم: مؤسسة آل البیت(ع).