بازشناسی تفسیر واعظانه قرآن‏ با تأکید بر تبیین چیستی و جایگاه آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه قرآن و مستشرقان جامعة المصطفی العالمیه، قم

2 دکتری تفسیر تطبیقی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم، ایران

چکیده

تفسیر واعظانه، نامی نوآشنا اما گرایشی کهن از تفسیر قرآن‏کریم است که تا کنون مطالعه دقیقی پیرامون چیستی و جایگاه آن میان تفاسیر انجام نیافته است. این گونه‏ی تفسیری با انگیزه‏ی تبیین قرآن همراه با وعظ و اندرز مخاطبان به منظور تأثیرگذاری آموزه‏های قرآنی بر ایشان، با استفاده از ابزارهایی همچون: شعر، حکایت، امثال، اشارات عرفانی و مأثورات روایی، چونان واعظی هنرمند، به تفسیر آیات می‏پردازد. تفسیر واعظانه، تفسیری همسو با روح قرآن یعنی هدایت و موعظه است و شواهد و قراین نشان می‏دهد که رگه‏هایی از آن به عصر نزول بازمی‏گردد لیکن در شکل مصطلح خود با تفسیر حسن بصری آغاز شد و با ترجمه تفسیر طبری ادامه یافت تا سرانجام با تفسیر ابوالفتوح رازی به یک تفسیر کامل با نشانه‏های تفسیری که از آن به «واعظانه» یاد می‏شود، نمود جدّی در جهان تفسیر پیدا کرد. در این مقاله، ضمن به‏کارگیری روش توصیفی-تحلیلی و شیوه منبع‏یابی کتاب‏خانه‏ای، جایگاه تفسیر واعظانه بین گونه‏های مختلف تفاسیر، معنا و چیستی آن با عنایت به مفردات و معناشناسی وعظ، تبیین و برای نخستین بار، تعریف کاملی از آن ارایه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Recognizing the preaching interpretation of the Qur'an with an emphasis on explaining what it is and its position

نویسنده [English]

  • Seyed Mohammad Hosseinipour 2
2 -
چکیده [English]

Preaching interpretation is a new name but an old trend in the interpretation of the Holy Qur'an, which until now has not been studied in detail about what it is and its place among the interpretations. This kind of interpretation with the motive of explaining the Quran along with preaching and admonishing the audience in order to influence the Quranic teachings on them, using tools such as poetry, anecdotes, parables, mystical allusions and narrative proverbs, like an artist preacher. It explains the verses. Preacher's commentary is a commentary that is in line with the spirit of the Qur'an, which means guidance and preaching, and the evidence shows that traces of it go back to the era of descent, but in its termed form, it started with Hassan Basri's commentary and continued with the translation of Tabari's commentary. It finally found a serious appearance in the world of interpretation with the interpretation of Abul Fattuh Razi into a complete interpretation with the signs of interpretation, which is called "preaching". Contrary to ijtihad-scientific interpretations that create the tendency of only the elites of the society towards themselves, preacher interpretation, like the Quran itself, can be used scientifically, educationally and morally for the general public, but it has differences with educational and guidance interpretations. This type of interpretation can reduce the gap between the knowledge of interpretation and the Muslim mass and lead to a greater connection of the general public with Quranic concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Preaching interpretation
  • Sitting Relationships
  • Substitution Relationships
  • Semantic Field
  • Sermon