پژوهشی در باب قاعدۀ اقدام متقابل بر اساس آیۀ 58 سورۀ انفال

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جامعة المصطفی العالمیه

چکیده

قاعده وفای به عهد که کانون اصلی مقررات گوناگون نظام بین‌الملل معاهدات است با وقوع نقض طرف عهد قداست خود را از دست می‌دهد و قاعده اقدام متقابل مشروعیت می‌یابد . قاعده اخیر در تمام نظام‌های حقوقی از جمله نظام حقوقی قرآن همواره مهم‌ترین استثنای مشروع بر قاعده «وفای به عهد» است. از نظر آموزه‌های قرآنی نقض پیشین تعهدات دو مصداق دارد: نقض واقعی و پیمان‌شکنی آتی مبتنی بر قرائن قطعی (نقض حکمی) هر دوی آنها مبنای جواز قاعده اقدام متقابل را تشکیل می‌دهند. مستند قرآنی جواز قاعده اقدام متقابل مربوط به نقض حکمی آیه 58 سوره انفال است. از این آیه به دلیل شگفتی معنایی، همواره دو دیدگاه تفسیری در کار بوده است. در شیوه نخست، برای استنباط حکم آیه، نیازی به پیوند معنایی با دیگر آیات مربوط به «نقض پیمان» دیده نمی‌شود؛ زیرا ویژگی اعجاب‌آفرینی آیه، تشریع حکم با الفاظی مختصر و معنایی گسترده است. این روش تفسیری، مشابه همان شیوه استنباط فقهی از آیه است. (قاعده نبذ) در روش تفسیری مورد نظر این نوشتار، کشف «جواز نقض متقابل» در روابط قراردادی دولت اسلامی مبتنی بر نظام معنایی آیات است؛ زیرا در نظریه اخیر، متناسب با دیدگاه جامع قرآن، شرط مشروعیت «قاعده» یعنی وقوع نقض ابتدایی، مفروض است. در عین حال این آیه با آیات مربوط به نقض پیشین (واقعی) ارتباط معنایی دارد. با این نگاه تحلیلی، معرفی مصداق جدید از عدالت‌محوری در روابط قراردادی میان دولت‌ها (نوآوری قرآنی) برجسته می‌گردد؛ زیرا بر اساس این روش تحلیلی، ویژگی «عمل متقابل» بودن «قاعده» در برابر «پیمان‌شکنی پیشین» تبیین می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Survey of the Countermeasure Maxim Based on the 58th Verse of Sūrat al_Anfal

نویسنده [English]

  • Hamid Reza Tousi
Assistant professor at Al_Mostafa International University
چکیده [English]

The maxim of fulfilling the promises which is the main center of different regulations of the international covenant systems loses its dignity with occurring the violation by the party fails to fulfill their part of promises and the countermeasure maxim become legitimate. The recent maxim is constantly one of the most important legal exception for the maxim of fulfilling the obligations (promises) in all legal systems like the legal system of the noble Quran. According to the Quranic teachings, the violation of the previous obligations has two instances: the real violation and the future breach based on the certain evidences (the ruling violation) both comprise the base for the lawfulness of the countermeasure maxim. The Quranic proof for the lawfulness of the countermeasure maxim is the violation of the obligation of 58th verse of sūrat al_Anfal. There are continually two interpretive attitudes for this verse because of the semantic wonder. In the first method, it is not necessary semantic relation to the other verses relating to the violation of agreement for inferring (getting) the ordinance in this verse. the miraculous specification of this verse is explaining the legal rules (hukm al_shari`a) through a few words and a spread meaning. This interpretive method relates to the method of fiqhi inferring from the verse. (retaliate in kind maxim). In the interpretive method mentioned by this paper, exploring the lawfulness of the countermeasure violation in the contractual relationship of the Islamic government based on the semantics. Because in the recent attitude, in agreement with the comprehensive opinion of the holy Quran, the clause of the legitimacy of the maxim, that is, the prior violation is supposed meanwhile, this verse has semantic relationship with the verses relating to the early violation (real). With this analytic view, defining a new instance of justice pivot in the contractual relation between countries (the Quranic innovation) has been distinguished. Because, according to the analytic method, the specification of being Countermeasure action as a maxim against the proceed breach is determined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • 58th verse of sūrat al_Anfal
  • The holiness of the maxim of fulfilling the promises
  • The legitimate of the countermeasure maxim
  • The Quranic principle of the countermeasure maxim