انسان اقتصادی از دیدگاه قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

مقصود از انسان اقتصادی، ابعادی از رفتارها و روحیات انسان است که در حیطة مطالعة اقتصاددان قرار دارد. از آنجا که خاستگاه این بحث، اقتصاد سرمایه‌داری است، بررسی آن در پرتو آموزه‌های اسلامی اهمیت می‌یابد. در نگاه مکتب سرمایه‌داری، انسان اقتصادی «حداکثرکنندة منفعت شخصی» تعریف می‌شود. نفع شخصی به سود مادی و این‌جهانی منحصر می‌گردد و پی‌جویی آن در کنار عقلانیت ابزاری، ویژگیهای مهم آن به شمار می‌رود. این تعریف و ویژگیها، مبتنی بر مبانی جهان‌بینی غرب از جمله اصول دئیسم، ناتورالیسم، فردگرایی و فایده‌گرایی است. از دیدگاه قرآن، ویژگیها و تعریف یادشده، در حقیقت «انسان اقتصادی مطرود» را شکل می‌دهد. بحرانهای اجتماعی و اقتصادی سده‌های نوزده و بیست و ادامة آنها در آغاز هزارة سوم نیز، گواه روشنی بر ناکارآمدی انسان اقتصادی مورد تأیید نظام سرمایه‌داری است. آنچه در این نوشتار می‌آید، بازخوانی و نقد اختصارگونة انسان اقتصادی غرب و مبانی آن و سپس بیان تعریف و ویژگیهای انسان اقتصادی مطلوب از دیدگاه قرآن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quranic View of the Economic Man

نویسنده [English]

  • Javad Irvani
Assistant professor of Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

Economic man here means those aspects of human behaviors and his spiritualities about which economists study. Since the origin of this debate is capitalist economy, its studding in the light of Islamic teachings must be important. In capitalist economic thought, economic man is defined as who “maximizing self-interest”, self-interest confined to the material and sublunary interest and its seeking beside instrumental rationality are regarded as is one of its important characteristics. These definition and characteristics are based on the foundations of the west worldview, including, principles of dualism, naturalism, individualism and utilitarianism. In the Quran, the features and mentioned definition form really the “despicable economic man”. Economic and social crisis of the nineteenth and twentieth centuries and their continuation in the third millennium is also a clear evidence for the economic inefficiency of economic man of capital system. This paper reviews and criticizes briefly the west economic man and its foundations and then expresses the definition and the characteristics of the desirable economic man in view of the Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic man
  • Capitalism thought
  • Quranic economy