مؤلفه‌های نظریة اجتماعی بر اساس مبانی شناخت جامعه در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه جامعه شناسی اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی

چکیده

رویکردهای علم دینی تا کنون از دو طریق گسترش یا اصلاح روش‌ها و تکنیک‌های علمی و فربه کردن محتوا و داده‌های علم، علوم جدید را اصلاح یا علومی دینی ایجاد کرده‌اند. شرط تولید علم اولا این است که بتوان نظریه‌هایی از گزاره‌های دینی ساخته و پرداخته کرد و ثانیاً این نظریه‌پردازی‌ها هماهنگ با پارامترهای پارادایمی و در پرتو مؤلفه‌های جهان‌بینی دینی صورت پذیرد. مؤلفه‌های یک نظریة اجتماعی، مبانی شناخت جامعه (واقعیت اجتماعی) است که باید دید این مبانی از نظر قرآن کدامند.
از این رو می‌توان این سؤال را مطرح کرد که چه چیز یا چیزهایی مبنای شناخت جامعه از منظر قرآن است؟ این مفاهیم اساسی شناخت جامعه در قرآن، به تولید چه نظریه‌ای می‌انجامد؟ این تحقیق در پی شناسایی و ارائة امکانِ استنباط مبانی یا مؤلفه‌های تشکیل‌دهندة یک نظریة اجتماعی از آیات قرآن، به منظور فهم و تبیین واقعیات اجتماعی است. بنابراین مهم‌ترین مبنای شناخت جامعه از میان مبانی پنج‌گانة شناختِ جامعه (مردم، نیاز، ارتباط، اختلاف و آرمان) در قرآن، مفهوم ارتباط است که به عنوان محور اصلی شناخت جامعه اهمیت به سزایی دارد.
روش در این تحقیق نیز «روش مبناشناسی» است که تلفیقی بین روش تفسیر موضوعی قرآن، تحلیل محتوا (مفهوم‌پردازی، مقوله‌بندی مفاهیم و تعیین مفاهیم اصلی)، و کشف و بیان ربط منطقی بین مفاهیم اصلی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Theory Components according to the Basis of Knowing the Society from the Quran

نویسندگان [English]

  • Gholam Reza Jamshidiha 1
  • Majid Kafi 2
1 Full Professor at University of Tehran
2 A PhD student of Sociology
چکیده [English]

By now, the approaches of the religious science have created religious science or improved contemporary sciences through two ways: the development or improvement of the methods and scientific techniques and developing contents and science data. The condition to produce science is firstly to create and set theories through religious components; secondly these theories have harmony in paradigm parameters and form in the light of religious world view. The components of the social theory are the bases of the society study (the reality of the society) which should be seen what they are according to the Quran. Therefore this question can be pointed out what is or are the bases of society study. What theories are resulted from these basic concepts of society studying in the Quran? This research attempts to present and define the presumption of the basis or components which comprise a society theory from the Quran verses to understand and determine the reality of the society. Therefore, the most important base to study the society among five basis of knowing the society (people, necessity, communication, disagreement, hope) in the Quran is the communication concept as a main pillar of knowing the society. The method in this research is the base ology which is the combination of thematic Quran interpretation and continent analyses (conceptualizing, concept categorizing and determining the main concept) and detection and explanation of the logical relation between the main concepts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thematic Quran interpretation
  • Content analyze
  • Theorize
  • Religious science
  • Social communication
  • The base of knowing the society