Recognition of Interpretation of the Verse “Yadullāhi Fawqa Aydīhim” in Light of Historical Discourses and the Assumptions of Authors of Commentaries of the Holy Book of Qurʾān (Mufassirūn)

Document Type : Original

Authors

1 Assistant Professor, Department of Qurʾān and Ḥadīth Studies, University of Qurʾān and Islamic Sciences, Qom, Iran

2 Assistant Professor, Department of Qurʾān and Ḥadīth Studies, Payame Noor University, Tehran, Iran

3 Assistant Professor, Qurʾān and Ḥadīth Studies, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran

Abstract

The Qurʾān is the unique and unmatched word of God. Its central role in the life of a Muslim has always made it a focal point for contemplation, understanding, and reflection. Islamic thinkers have worked diligently to understand and apply this sacred text across various aspects of life since the revelation (Arabic: اَلْنُّزول, Romanized: al-Nuzūl) of its first verses. The outcome of this understanding and interpretation has manifested itself in the exegesis (tafsīr) of various verses due to the differences and multiplicity of backgrounds. Verse 10 of Sūrat al-Fatḥ (Arabic: سورةُ الْفَتْح) is one of these cases that has carried multiple understandings throughout history. This research, using a descriptive-analytical method and content analysis level, seeks to historically and discursively trace the mentioned verse and ultimately presents the implications of the verse, without the verbal backgrounds influenced by the discourses of the authors of tafsīrs (Arabic: مُفسّر; plural: Arabic: مفسّرون, romanized: mufassirūn)’ era. The findings of the research indicate that in the second century, due to the proximity to the contexts of understanding and the absence of verbal backgrounds, mufassirūn did not experience ambiguity in their interpretations of the text. In the third century, Sahl al-Tustarī (Arabic: سَهل الْتُّسْتَری) engaged in the mystical interpretation of the verse, and starting from the fourth century, an allegorical perspective on the expression “یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیدِیهِمْ” (Yadullāh fawqa aydīhim, the Hand of Allāh is over their hands) began to take shape, which was further strengthened in subsequent centuries. The significance of the verse is depicted with a focus on its context and influenced by the Divine culture (revelational culture) regarding the nature of the relationship between God and the Prophet (ṣallā llāhu ʿalayhī wa-ʾālihī wa-sallama) in the matter of guidance. In this discourse, the interpretation of “ید” (Transliterate: Yad, meaning: hand) in its true meaning is established as the hand of the Messenger (ṣallā llāhu ʿalayhī wa-ʾālihī wa-sallama) carrying significance, and the concept of bayʿah (Arabic: بَیْعَة, “Pledge of allegiance”) to the Messenger of Allāh is seen as an allegiance to God Himself, negating literary and verbal interpretations.

Keywords

Main Subjects

References

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌اثیر، عزالدین علی بن ابی‌الکرم. (1414ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
  3. ابن‌جزى، محمد بن احمد غرناطى. (1416ق). التسهیل لعلوم التنزیل. بیروت: شرکت دار الارقم بن ابى الارقم.
  4. ابن‌جوزى، عبدالرحمن بن على. (1422ق). زاد المسیر فى علم التفسیر. بیروت: دار الکتاب العربی.
  5. ابن‌عاشور، محمد بن طاهر. (بی‌تا). التحریر والتنویر. بی‌جا: بی‌نا.
  6. ابن‌عجیبه، احمد بن محمد. (1419ق). البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید. قاهره: حسن عباس زکی.
  7. ابن‌عربى، ابوعبدالله محیى‌الدین محمد. (1422ق). تفسیر ابن‌عربى. بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
  8. ابن‌عطیۀ اندلسى، عبدالحق بن غالب. (1422ق). المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  9. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمرو. (1419ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  10. ابن‌ملقن، عمر بن علی. (1417ق). الإعلام بفوائد عمدة الأحکام، (تحقیق عبدالعزیز بن احمد المشیقح). ریاض: دار العاصمة.
  11. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر - دار صادر.
  12. ابوالفتوح رازى، حسین بن على. (1408ق). روض الجنان وروح الجنان فى تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى.
  13. احمدنژاد، محمود؛ داورپناه، نعمت. (1394ش). مفهوم‌شناسی بیعت در فرهنگ اسلامی و نقش آن در اثبات امامت. شیعه‌شناسی، 13(50)، ص135-162.
  14. افراسیابی، فاطمه؛ مروتی، سهراب. (1400ش). بررسی و نقد ترجمه‌های رایج فارسی قرآن از آیات دوم و دهم سورۀ ‏فتح. در: نخستین همایش بین‌المللی تحقیقات کاربردی در حوزه قرآن و حدیث، (شاهرود، 1400ش). https://civilica.com/doc/1271548
  15. اندلسى، ابوحیان محمد بن یوسف. (1420ق). البحر المحیط فى التفسیر. بیروت: دار الفکر.
  16. بشیر، حسن. (1397ش). تحلیل گفتمان دینی؛ مبانی نظری. قم: لوگوس.
  17. بغدادى، على بن محمد. (1415ق). لباب التأویل فى معانى التنزیل. بیروت: دار الکتب العلمیه.
  18. بغوى، حسین بن مسعود. (1420ق). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
  19. بلخى، مقاتل بن سلیمان. (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  20. بیضاوی، عبدالله بن ‌عمر. (1418ق). أنوار التنزیل وأسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  21. تسترى، سهل بن عبدالله. (1423ق). تفسیر التسترى. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  22. ثعالبى، عبدالرحمن بن محمد. (1418ق). جواهر الحسان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
  23. ثعلبى، احمد بن ابراهیم. (1422ق). الکشف والبیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  24. جرجانى، حسین بن حسن. (1377ش). جلاء الأذهان وجلاء الأحزان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  25. جعفریان، رسول. (1377ش). تاریخ تحول دولت و خلافت از برآمدن اسلام تا برافتادن سفیانیان. قم: مرکز تحقیقات اسلامی.
  26. حسینى همدانى، محمد. (1404ق). انوار درخشان در تفسیر قرآن. تهران: لطفى.
  27. حقی بروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.
  28. دشتی، محمد. (1376ش). فرهنگ معارف نهج البلاغه. قم: موسسه تحقیقاتی امیر المومنین علیه السلام.
  29. دهخدا، علی‌اکبر. (1372ش). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
  30. دهقانی، فرزاد؛ امامی دانالو، حسام. (1395ش). گامی لرزان در پیشگاه مسبحات. مشهد: مینوفر.
  31. ربانی‌خواه، احمد. (1396ش). بیعت از دیدگاه امام علی(ع) در آموزه‌های نهج‌البلاغه. پژوهش‌های نهج‌البلاغه. 16(53)، ص91-112.
  32. زبیدی، محمد بن محمد. (بی‌تا). تاج العروس من جواهر القاموس. بی‌جا: دار الهدایة.
  33. زمخشرى، محمود بن عمر. (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
  34. سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله. (1419ق). إرشاد الأذهان إلی تفسیر القرآن. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  35. سمرقندى، نصر بن محمد. (1413ق). بحر العلوم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  36. سورآبادی، ابوبکر عتیق بن ‌محمد. (1380ش). تفسیر سورآبادی، (تصحیح علی‌اکبر سعیدی سیرجانی). تهران: فرهنگ شهر نو.
  37. سیوطی، جلال‌الدین. (1421ق). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی.
  38. سیوطى جلال‌الدین. (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور. قم: کتابخانۀ آیةالله مرعشى نجفى.
  39. شبر، سید عبدالله. (1407ق). الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین. کویت: مکتبة الألفین.
  40. شهیدی، سید جعفر. (1368ش). بیعت و چگونگی آن در تاریخ اسلام. کیهان اندیشه، ش26.
  41. شیبانى، محمد بن حسن. (1413ق). نهج البیان عن کشف معانى القرآن. تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامى.
  42. صادقی تهرانی، محمد. (1419ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: بی‌نا.
  43. صفرزاده، مهرداد؛ حیاتی، سمیرا؛ شورچه، عبدالحسین. (1395ش). بررسی صفات خبری اعضاء و جوارح داشتن خداوند در تفاسیر فریقین. حسنا، ش31، ص7-39.
  44. طباطبایی، سید محمدحسین. (1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  45. طبرسى، فضل بن حسن. (1372ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
  46. طبرسى، فضل بن حسن. (1377ش). جوامع الجامع. تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزۀ علمیۀ قم.
  47. طبری، محمد بن جریر. (1362ش). تاریخ الرسل و الملوک، (ترجمۀ ابوالقاسم پاینده). تهران: اساطیر.
  48. طبری، محمد بن ‌جریر. (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
  49. طوسی، محمدبن‌حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  50. طیب، سید عبدالحسین. (1378ش). أطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
  51. طیب‌حسینی، مطهره‌سادات؛ راد، علی. (1400ق). تحلیل رهیافت‌های مفسران در تاریخ‌گذاری نزول سورۀ ‏فتح. حکمت بالغه، 2(3)، 125-149.
  52. عاملی، علی بن‌حسین. (1413ق). الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز. قم: دار القرآن الکریم.
  53. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415ق). تفسیر نور الثقلین. قم: انتشارات اسماعیلیان.
  54. فخر رازى، محمد بن عمر. (1420ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
  55. فراء، یحیى بن زیاد. (بی‌تا). معانى القرآن. مصر: دار المصریة للتألیف والترجمه.
  56. فراهیدى، خلیل بن‌احمد. (بی‌تا). العین. قم: بی‌نا.
  57. فرهنگ قفهرخی، علی‌رضا؛ قدرت‌اللهی، احسان؛ بینای مطلق، سعید. (1394ش). ساحت وحیانی دین از منظر سنت‌گرایان و نواندیشان دینی معاصر ایران. فصلنامۀ اندیشۀ دینی، 15(55)، 75-92. https://doi.org/10.22099/jrt.2015.3175
  58. فضل‌الله، سید محمدحسین. (1419ق). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دار الملاک.
  59. فیض کاشانی، ملا محسن. (1415ق). تفسیر الصافی. تهران: الصدر.
  60. فیض کاشانى، ملا محسن. (1418ق). الأصفى فى تفسیر القرآن. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
  61. قرشی، علی‌اکبر. (1371ش). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  62. قرطبی، سلیمان بن خلف. (1332ق). المنتقى شرح الموطأ. قاهره: مطبعة السعادة.
  63. قرطبى، محمد بن احمد. (1364ش). الجامع لأحکام القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو،
  64. قشیرى، عبدالکریم بن هوازن. (بی‌تا). لطایف الإشارات. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
  65. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368ش). تفسیر کنز الدقائق وبحر الغرائب. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
  66. قمی، علی بن‌ ابراهیم. (1367ش). تفسیر القمی. قم: دار الکتاب.
  67. کاشانی، محمد بن مرتضی. (1410ق). تفسیر المعین. قم: کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی.
  68. کبیری، سید تقی. (1388ش). بررسی روش تفسیری امامیه در آیات تشبیهی، مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، 15(46)، ص109-130. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17358701.1388.15.46.4.1
  69. کاشانى، ملا فتح‌الله. (1336ش). منهج الصادقین فى إلزام المخالفین. تهران: کتابفروشى محمدحسن علمى.
  70. کاشانى، ملا فتح‌الله. (1423ق). زبدة التفاسیر. قم: بنیاد معارف اسلامى.
  71. کلینى، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  72. محلى، جلال‌الدین؛ سیوطى، جلال‌الدین. (1416ق). تفسیر الجلالین، بیروت: مؤسسۀ النور للمطبوعات.
  73. مصطفوى، حسن (بی‌تا). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم‏. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  74. مطهری، حمیدرضا. (1382ش). بیعت و کارکردهای آن در عصر جاهلی و صدر اسلام. نشریۀ تاریخ اسلام، 4(16)، 109-132.
  75. مظهری، محمد ثناءالله. (1412ق). تفسیر المظهری. کویته (پاکستان): مکتبة رشدیة.
  76. معرفت، محمدهادى. (1379ش). تفسیر و مفسران، (ترجمۀ علی خیاط و علی نصیرى). قم: مؤسسۀ فرهنگى التمهید.
  77. معین، محمد. (1362ش). فرهنگ معین، تهران: امیر کبیر.
  78. مکارم شیرازی، ناصر؛ قرائتی، محسن؛ آشتیانی، محمدرضا؛ و همکاران. (1374ش). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  79. ممیزی، سعیده؛ سیدی، سید حسین؛ حیدریان شهری، احمدرضا. (1401ش). گفتمان‌کاوی تطبیقیِ متن به‌مثابۀ تحلیل جامع قرآن و مطالعات قرآنی (موردکاوی آیۀ 30 و 31 سورۀ نور و تفاسیر منتخب). آموزه‌های قرآنی، 19(36)، 217-240. https://doi.org/10.30513/qd.2021.1822.1374
  80. نجاتی، محمد عثمان. (1381ش). قرآن و روانشناسی، (ترجمۀ عباس عرب). مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
  81. نورى، حسین بن محمدتقى. (1408ق). مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل‏. قم: ‏مؤسسة آل ‌البیت(ع)‏.
  82. نیشابورى، حسن بن محمد. (1416ق). تفسیر غرائب القرآن ورغائب الفرقان. بیروت: دار الکتب العلمیة.
  83. نیشابورى محمود بن ابو الحسن. (1415ق). إیجازالبیان عن معانی القرآن، بیروت: دار الغرب الاسلامى.
  84. هاشمی سید رضا. (1380ش). دانشنامه جهان اسلام. مدخل «بیعت».

Files

Share

How to cite

Statistics