Measuring the Capacity of Thematic Exegesis in the Production of Islamic Humanities

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student in Quran & Hadith Studies, University of Tehran

2 Associate professor at the Dept. of Quran & Hadith Studies, University of Tehran

Abstract

The lack of Quranic approaches in the production of Quran-based humanities is still felt, despite the predominance of the philosophical approach in critical approaches to modern humanities, which has become very common in the Islamic world and in Iran for several decades. It seems that the capacity of the method of thematic exegesis (al-Tafsīr al-mawdū'ī, Arabic: التفسیر الموضوعیّ) in this regard, can be used to bring the Holy Quran into the field of humanities. Thematic exegesis, according to whether its subject is inside or outside the Qur'an, has several functions in criticizing the structure of modern knowledge and scientific research, as well as the production of Islamic humanities. It is possible to make use of thematic exegesis of the inside of the Holy Book of Quran in order to “fundamental criticism” of the general fundamentals of humanities -the fundamentals of epistemology, axiology, ontology and anthropology- and it is also possible to use thematic exegesis for constructing and producing foundation of humanities obtained from the Holy Quran. It is used by thematic interpretation exegesis of the outside of the Holy Book of Quran -such as Shahīd (martyr) Sadr’s interrogational approach- to answer the problems of humanities and this process faces challenges such as the complexity and multiplicity of the “subject” of the humanities that exist in modern terminology of this field. It can be used in order to solve this issue in some cases to know the process of the change of the components of the modern of the conceptual history’s approach and also by analyzing the issue into several components can be shown that the components are not necessarily a product of the modern era and can be followed up in the Holy Quran and can be found up in the Holy Quran. The perspective of the Holy Quran, after that, regarding the modern subject in the desired field by the “combining” of the results obtained based on the thematic interpretation.

Keywords

Main Subjects

References

  1. قرآن کریم.
  2. ابن سینا، ابوعلی حسین بن عبداللّٰه، برهان شفا، شرح محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق محسن غرویان، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1384 ش.
  3. باقری، خسرو، هویت علم دینی: نگاهی معرفت‌شناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382 ش.
  4. بستان (نجفی)، حسین و همکاران، گامی به سوی علم دینی (1): ساختار علم تجربی و امکان علم دینی، زیر نظر محمود رجبی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384 ش.
  5. بهمنی، سعید، نظریه‌پردازی قرآن‌بنیان: رهیافت‌های توسعه روش نظریه‌پردازی قرآن‌بنیان سیدمحمدباقر صدر، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1397 ش.
  6. پارسانیا، حمید، جهان‌های اجتماعی، قم، کتاب فردا، 1392 ش.
  7. پاکتچی، احمد، «پی‌جویی مؤلفه‌های عدالت سیاسی در نصوص اسلامی»، مقاله در: درآمدی بر نظریه سیاسی عدالت در اسلام، به کوشش علی‌اکبر علیخانی و همکاران، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1388 ش.
  8. همو، روش تحقیق با تکیه بر حوزه علوم قرآن و حدیث، تنظیم و ویرایش مصطفی فروتن تنها، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه امام صادق‰، 1396 ش.
  9. جمعی از نویسندگان، مبانی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه علامه مصباح یزدی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1397 ش.
  10. خسروپناه، عبدالحسین،در جست‌وجوی علوم انسانی اسلامی؛ تحلیل نظریه‌های علم دینی و آزمون الگوی حکمی ـ اجتهادی در تولید علوم انسانی اسلامی، جلد اول، تهران، دفتر نشر معارف، 1394 ش.
  11. خندان، علی‌اصغر، درآمدی بر علوم انسانی اسلامی، تهران، دانشگاه امام صادق‰، 1388 ش.
  12. خندان، علی‌اصغر، و مهدی قضاویزاده، «مسئله‌محوری در پژوهش؛ مبانی دینی و بررسی
    برخی چالش‌های عملی»، مقاله در: اولین همایش ملی آسیب‌شناسی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های
    حوزه علوم انسانی ‍ـ اسلامی، تهران، 1397 ش.، قابل دستیابی در وبگاه سیویلیکا به نشانی: <https://civilica.com/doc/914265>.
  13. خویشوند، شهربانو، و پرویز آزادی، «نقد روش‌شناختی تعاریف تفسیر موضوعی»، دوفصلنامه کتاب قیّم، سال هشتم، شماره 19، پاییز و زمستان 1397 ش.
  14. درزی، قاسم، و احد فرامرز قراملکی، روش‌شناسی مطالعات میان‌رشته‌ای قرآنی، تهران، دانشگاه امام صادق‰ و دانشگاه شهید بهشتی، 1399 ش.
  15. زرشناس، شهریار، تأملاتی در نقد علوم انسانی (کتاب اول: علوم انسانی در ترازوی نقد)، تهران، انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق‰، 1394 ش.
  16. سلمان‌نژاد، مرتضی، معناشناسی تدبر در قرآن کریم با سه رویکرد ساختاری، ریشه‌شناسی و تاریخ‌انگاره، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق‰، 1391 ش.
  17. شریفی، احمدحسین، مبانی علوم انسانی اسلامی، تهران، آفتاب توسعه، 1393 ش.
  18. صدر، سیدمحمدباقر، موسوعة الامام الشهید السید محمدباقر الصدر؛ المدرسة القرآنیه، ج19، قم، مرکز الابحاث و الدراسات التخصیصیة للشهید الصدر، 1421 ق.
  19. عاشوری، مهدی، بررسی فلسفی، فرهنگی و اجتماعی تولید و تکوین علوم انسانیِ اسلامی: درس‌گفتارهای دوره فلسفه علوم انسانی دکتر عبدالحسین خسروپناه و دکتر حمید پارسانیا، تهران، مٶسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، 1392 ش.
  20. علی‌تبار فیروزجایی، رمضان، «عوامل و ارکان علم دینی»، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال یازدهم، شماره 41، تابستان 1394 ش.
  21. فارابی، ابونصر محمد بن محمد بن طرخان، رسائل فلسفی فارابی؛ رساله تعلیقات، ترجمه سعید رحیمیان، تهران، علمی و فرهنگی، 1387 ش.
  22. فرامرز قراملکی، احد، روش‌شناسی مطالعات دینی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1385 ش.
  23. فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، الاصول الاصیله، تصحیح میرجلال‌الدین حسینی ارموی محدث، تهران، دانشگاه تهران، 1349 ش.
  24. کاظمینی، سیدمحمدحسین، «درآمدی تحلیلی بر منطق تدوین مبانی علوم انسانی اسلامی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال نوزدهم، شماره 1 (پیاپی 62)، بهار 1394 ش.
  25. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407 ق.
  26. لکزایی، رضا، مبانی علوم انسانی از منظر قرآن کریم، قم، پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی‹، 1397 ش.
  27. مازندرانی، محمدصالح بن احمد، شرح الکافی، تعلیقه میرزا ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1382 ق.
  28. مسلم، مصطفی، پژوهشی در تفسیر موضوعی، ترجمه هادی بزدی ثانی، مشهد، به‌نشر، 1390 ش.
  29. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ هفتم، تهران، صدرا، 1384 ش.
  30. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، ترجمه علی خیاط و علی نصیری، قم، التمهید، 1379 ش.
  31. یداله‌پور، بهروز، مبانی و سیر تاریخی تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم، دار العلم، 1383 ش.

Files

Share

How to cite

Statistics