کاوشی در پدیدۀ تکرار و تعدّد نزول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد

2 استادیار

3 دانشجوی دکتری

چکیده

در لابه‌لای کتب علوم قرآنی و تفسیر، پدیده‌ای به نام تکرار و تعدّد نزول با عباراتی نظیر «ما تکرّر نزوله»، «نزلت مرّتین»، «نزلت مرّة بعد أخری» خودنمایی می‌کند که از هیچ پشتوانۀ روایی برخوردار نیست. در آثار متقدّمان نیز اثری از آن یافت نمی‌شود. نخستین‌بار مقاتل بن سلیمان در حاشیۀ تفسیرش در ذیل سورۀ حمد و آیۀ 87 سورۀ حجر با لفظ «قیل» از آن یاد نموده است. سپس بغوی، ابن کثیر، سیوطی، زرقانی و بسیاری از علمای معاصر اهل سنت در آثارشان در ذیل آیات 113 توبه، 126 نحل، 85 اسراء و... به جهت جمع بین روایت‌های سبب نزول متناقض، آن را پرورانیده و فایده‌هایی به نقل از زرکشی برای آن بیان کرده‌اند. نخستین‌بار زرکشی در قرن هشتم هجری با اجتهاد خویش فوایدی برای تکرار و تعدّد نزول بیان کرد. تعظیم و تشریف آیه و سورۀ مورد ادعا و یادآوری به پیامبر در اثر نسیان آن آیه و یا سوره، مهم‌ترین فواید تکرار و تعدد نزول بیان شده است، طبرسی و علامه طباطبایی نیز بدون پذیرش قطعی آن، با ذکر لفظ «قیل» و بدون هیچ شرحی، جهت تفسیر عبارت «سبعًا من المثانی» و تطبیق سورۀ حمد با آن از این پدیده یاد کرده‌اند. مبانی پیدایش این پدیده که عدم اعتقاد به عصمت پیامبرN ، پذیرش عدالت صحابه، جمع و سازش بین اسباب نزول‌های متناقض و توجیه قرائت‌های سبعه می‌باشد، با مبانی تفسیری و اعتقادی شیعه در تضاد است.
      در این نوشتار ضمن بیان پدیدۀ تکرار و تعدد نزول و نظر موافقان و مخالفان، به نقد فواید تکرار نزول و استخراج مبانی یادشده از لابه‌لای آیات و سوره‌های مدعای تکرار نزول پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Research on the Phenomenon of the Repetition and Varity of Nuzul

نویسندگان [English]

  • Mansoor Pahlavan 1
  • M. Ali Heidari Mazraeh Akhond 2
  • M. Reza Ashtari Roknabad 3
1 Full professor at University of Tehran
2 Assistant professor at University of Yazd
3 A PhD student of the Quran Sciences & Hadith
چکیده [English]

In the Quranic sciences books and the tafsir books, the phenomenon of the repetition and replication of nuzul (revelation of the holy Quran) has been seen with these statements: “ما تکرّر نزوله” (What has been repeated its revelation), “نزلت مرّتین” (It has been revealed two times), “نزلت مرّة بعد أخری” (It has been revealed one time after the other time) which they are not supported by hadiths. In the writings of the antecedents, it is not seen. For the first time, it has been presented in Maqatel Ibn Suleyman in the margin of his tafsir for the exegesis of Sūrat al-Fātiḥah and the exegesis of 87th verse of Surat al-Hijr with the word “قیل” (Is said without mentioning the teller). Then, for acting according to the hadiths with contradicting occasions or circumstances of the revelation, Al-Baghawī, Ibn Kathir, Al-Suyūṭī, Al-Zarqani and many Sunni contemporary scholars in their writings in the exegesis of the 113th verse of Surat al-Taubah, 126th verse of Surat Al-Nahl, 85th verse of Sūrat al-Isrāʼ and etc. have investigated it and have counted benefits which they have been stated by Zarkeshi. For the first time, Zarkeshi (the 8th century of Hijri Qamari) with his endeavor presented advantages for the repetition and replication of nuzul (revelation of the holy Quran). The reverence and honor for the mentioned Quran verse and chapter (ayah and surah) and reminding the holy prophet because of forgetting that Quran verse or chapter has been stated of the most important profits of the repetition and replication of nuzul. Without certain accepting it and only with telling the word “قیل” (Is said without mentioning the teller) and without any interpretation, Allameh Tabatabaei and the great Sheikh Tabarsi have expressed this phenomenon for the interpretation the statement €سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِی (Surat al-Fatihah is often called as “saba'ah al-mathani” meaning the “seven oft-repeated verses”) and the compatibility of Surat al-Hamd with it. The basis of the origination of this phenomenon which is based on the lack of belief to the infallibility of the holy prophet (peace be upon him), accepting the justice of the prophet's companions, acting and creating harmony between the contradictory occasions or circumstances of the revelation and the justification of the seven qira'at (the seven reciters of the noble Quran) is in contrast with the Shiite interpretive and ideological basis. Meanwhile presenting the phenomenon of the repetition and variety of nuzul and the opinions of the proponents and opponents, this note has criticized the benefits of repeating the revelation and extracted the mentioned bases from the Quran verses and chapters which have been claimed the repetition of the revelation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The noble Quran
  • Makkī (مکّی)
  • Madanī (مدنی)
  • The phenomenon of the nuzul
  • The variety of nuzul
  • Asbab al-nuzul (Occasions and circumstances of the revelation)